Mehringplatz: probleemcirkel in Kreuzberg
Discover more from Urban Inspiration
Mehringplatz: probleemcirkel in Kreuzberg
Een interessante plek voor wie het andere Berlijn beter wil leren kennen
Het is niet de enige probleemplek van Kreuzberg, haar stedenbouwkundig zusje Kottbuser Tor lijkt na jaren gezellige multi-cultiplein te zijn geweest, haar in negatieve zin in te halen: we hebben het over de Mehringplatz. Een interessante plek voor wie Berlijn beter wil doorgronden. Een plek waar de geschiedenis flink heeft huisgehouden en dat ook speelbal werd van wisselende stadsinzichten.
Mehringplatz, toegang tot zuidelijk Berlijn
Als onderdeel van de stadsuitbreiding van 1730 was het de toegangspoort vanuit het zuiden. Het werd een toegang met grandeur (zie onderstaande foto), de eerste meters van de tot S-Bahnhof Friedrichsstrasse reikende 3,3 kilometer lange Friedrichsstrasse. De toegangspoort heette ‘Hallesches Tor’, maar werd in 1870 afgebroken. De plek waar deze stond, direct aansluitend aan het Mehringplatz, draagt nog steeds deze naam. Kenmerkend is de vredeszuil in het midden van het plein.
De Tweede Wereldoorlog maakte echter volledig een eind aan de prachtige klassieke entree. Met behoud van de cirkelvormige bebouwing werd het gebied in moderne stijl herbouwd. De plek werd echter een van de ‘social brandpunten’ en draaischijven voor drugshandel in Kreuzberg.
Weinig geld voor herbouw en een snelweg voor de deur
Bij de herbouw was er te weinig geld voorhanden. Immers Berlijn had wel wat meer te herbouwen dan deze ‘uithoek’ in Kreuzberg. De plek zou dan ook verdicht woongebied moeten worden in de sociale woningbouwsector. Twee ringen van bebouwing zouden een voetgangersgebied omzomen. De buitenring werd echter hoger dan de binnenring om de geplande Südtangente te realiseren. Deze zuidtangent maakte deel uit van een plan om een 4-baans brede autosnelweg dwars door Kreuzberg aan te leggen.
Ook meer oostelijk gelegen Kottbuser Tor zou als verkeersplein daarvan deel gaan uitmaken. In veel Europese steden kreeg in de jaren zestig en zeventig de auto ruim baan. Zelfs in het zo sterk beschermde Amsterdam, moesten sommige grachten er aan geloven en werden tot autoweg omgebouwd. Sterke protesten en veranderende inzichten deden dit snelwegplan echter van de tekentafel verdwijnen.
Sociaal brandpunt krijgt Quartiersmanagement
Mehringplatz en directe omgeving telt ruim 5.500 bewoners. Het aandeel van bewoners met een allochtone achtergrond bedraagt 70%. Bouwen voor sociaal zwakkere groepen levert zonder aanvullende maatregelen de nodige problemen op zoals overmatig alcoholgebruik, drugsconsumpties en -handel alsook diefstallen en inbraken.
Tussen 1993 en 2001 werd het gebied deel voor deel gesaneerd. De woud aan losse satellietschotels werd vervangen door collectieve schotelantennes. Ook werd de toegang tot internet vereenvoudigd.
Het Quartiersmanagement (zie foto onder) deed haar entree. Dit zijn teams bestaande uit betaalde krachten en vrijwilligers uit de buurt en met een eigen ruimte in ‘probleemwijken’. Met de introductie van het Quartiersmanagement moesten, en nog steeds, het leven en de arbeidsomstandigheden worden verbeterd.
De sociale dimensie van Berlijn
Een bezoek aan Mehringplatz of Kottbuser Tor geeft een beter inzicht in de sociale dynamiek van Berlijn. Ook bezoeken aan Neukölln waar de strijd om behoud van betaalbare ruimte in volle gang is, of het Friedrichshain-Kreuzbergmuseum over de recente sociale geschiedenis van deze twee Berlijnse wijken, kunnen inzicht geven in de minder zichtbare processen van de stad.
Overigens kent de Mehringplatz ook een heel vriendelijk en open gezicht: het is niet moeilijk om in het daar gevestigde sociale café in gesprek te raken. En wees dan niet verrast verzeild te raken in een boeiende discussie over gevoelige thema’s van nu en het grauwe verleden.